Urlop nad morzem

Chałupy

27 wrzesień 2011r.

Chałupy to miejscowość jest położona w odległości 7 km od nasady półwyspu. W 1974 r. mieszkały tam 624 osoby. Administracyjnie wchodzi w skład miasta Władysławowo. Znany językoznawca prof. Paweł Smoczyński zajął się ciekawym problemem wymienności nazewniczej tej miejscowości. Najstarsza nazwa pochodzi od kaszubskiego nazwiska Budzisz, o czym świadczą zapisy Budziszewo (1664), Budziszew (1678), Budische (1678). Występowała także nazwa Nicponia (1678 i 1681). Temat nazwy stanowiło wyrażenie "nic po nim", które wskazywało na nieużyteczny rolniczo teren. W 1789 r. po raz pierwszy spotykamy zapis Czeynowo. Nazwa Ceynowo(a) jako jedyna i samodzielna występuje wyłącznie w latach 1790—1836. Pochodzi z języka czeskiego, a używana była jeszcze w latach dwudziestych naszego wieku, po raz ostatni w 1928 r. Obecnie obowiązuje oficjalnie i jest używana powszechnie nazwa kaszubska Chałupy. Po raz pierwszy wystąpiła ona już w 1678 r. Od 1879 r. była używana obok nazwy Ceynowa. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1664 r. Wiadomo, że w 1678 r. mieszkało tam czterech rybaków. W okresie pierwszej Rzeczypospolitej mieszkańcy cieszyli się wolnością osobistą. Wioska należała do dóbr rzucewskich. Po I rozbiorze, w 1776 r., administracja pruska zakwestionowała wolność osobistą mieszkańców. W 1789 r. określono ją w dokumencie jako "wioskę szlachecką z 12 dymami". W 1833 r. reskrypt pruski uznał ją za dobra rycerskie. Trzy lata później w Chałupach miał miejsce osławiony proces rzekomej czarownicy, wdowy Ceynowiny. Dwukrotnie pławiona, w dniu 4 sierpnia poniosła śmierć w wodach zatoki. Pozytywnym następstwem tego przerażającego wydarzenia było zbudowanie w trzy lata później we wsi szkoły. Nie przynosząc żadnych dochodów, "dobra" szybko zmieniały właścicieli. W 1855 r. kupił je Schoenlein z Rekowa za 300 talarów, a potem co parę lat przechodziły z rąk do rąk. W 1904 r. Chałupy skreślono z matrykuły dóbr szlacheckich. W 1910 r. zamieszkiwało tam 205 osób. Odzyskanie niepodległości, a dokładniej zbudowanie przez polskie władze linii kolejowej przyniosło wsi napływ letników. Pomyślną koniunkturę postanowił wykorzystać dr Majewski z Warszawy, który po wykupieniu gruntów z rąk niemieckich zaczął rościć bezpodstawne pretensje do parcel rybaków. Spór rozstrzygnięto na rzecz mieszkańców dopiero po interwencji Ministerstwa Przemysłu i Handlu. W 1932 r. Chałupy liczyły 231 mieszkańców. W 1939 r. w rejonie wsi wykonano I pozycję opóźniającą, którą obsadziła 10 kompania batalionu Hel oraz około kilometra na wschód II pozycję opóźniającą, którą dopiero 11 września, po wycofaniu się z Wielkiej Wsi, obsadziła 1 kompania MDLot. W dniu 30 września Niemcy zajęli wieś. Walki prowadzone w 1939 i 1945 r. spowodowały, że zniszczenie wsi określono po wyzwoleniu na 90 proc. W 1950 r. wieś liczyła zaledwie 153 mieszkańców. Ożywienie ruchu budowlanego po 1956 r. spowodowało, że szybko zaczęło przybywać nowych domów. W 1960 r. mieszkały tam już 263 osoby. Zbudowanie szosy wpłynęło na wzrost ruchu turystycznego. Rejon przed wojną najmniej atrakcyjny turystycznie zaczął się nadmiernie zagęszczać, głównie z powodu ulokowania w pobliżu praktycznie wszystkich kempingów i pól namiotowych. Z Chałupami związana jest piękna impreza, której celem było pielęgnowanie kaszubskich tradycji rybackich. W latach 1977—1981 odbywały się tam zloty łodzi żaglowych stosowanych w tradycyjnym rybołówstwie przybrzeżnym. Do niewielkiej grupy inicjatorów tego przedsięwzięcia należeli: Józef Muza, Józef Budzisz, Aleksander Celarek, którzy potrafili przekonać do imprezy rybaków oraz władze miasta Władysławowa. Zlot gromadził corocznie rzesze wczasowiczów, którzy obserwowali regaty żeglarskie i wioślarskie oraz rybackie zawody sprawnościowe, jak: łatanie sieci, likowanie, wiązanie węzłów, a potem uczestniczyli w festynie.