Urlop nad morzem

Buczyna pomorska

19 sierpień 2010r.

Buczyna pomorska Lasy bukowe są niewątpliwie najbardziej charakterystycznym elementem krajobrazu Pomorza. Optymalnie rozwinięte w strefie pojezierzy, schodzą także na pobrzeże, gdzie spotkać je można aż po krawędź klifów, a niekiedy nawet na urwistych zboczach ponad plażą. Las bukowy ma bardzo szeroką skalę ekologiczną. Na miejscach najżyźniej szych, na czarnych ziemiach leśnych, wykształca się podzespół buczyny pomorskiej ze szczyrem trwałym (Melico-Fa-getum mercurialetosum). Obok szczyru, który występuje w postaci zwartych łanów, z siedliskiem tym związana jest liczna grapa roślin eutroficznych: niecierpek pospolity, czyściec leśny i czartawa pospolita. W falistym krajobrazie morenowym rozwijają się typowe postaci buczyny pomorskiej. Podłoże stanowią tutaj margliste gliny, stosunkowo słabo odwapnione, na których wykształcają się gleby brunatne. Runo ma charakter trawiasty. Dominują w nim dwie charakterystyczne dla buczyny pomorskiej trawy: perłówka jednokwiatowa (od której łacińskiej nazwy - Melica uniflora - bierze nazwę cały zespół -Melico-Fagetum) oraz kostrzewa leśna. Perłówka ma wyższe wymagania siedliskowe i stąd tworzy łany najczęściej na łagodnych zboczach, gdzie spływ i erozja wzbogacają podłoże. Towarzyszy jej żywiec cebulkowy, który ze względu na trudne warunki świetlne, jakie panują w cienistym lesie bukowym, rozmnaża się także wegetatywnie za pomocą bulwek tworzących się w kątach liści. Wyniesienia terenu, zubożone przez wymycie, opanowała kostrzewa leśna. Struktura buczyny pomorskiej jest niezmiernie charakterystyczna. W drzewostanie dominuje wyłącznie buk, który osiąga często imponujące rozmiary. Jego wysokość przekracza nieraz 40 m. Pod okapem tego wysokiego drzewostanu nie rośnie żaden inny gatunek drzewa ani krzewu. W miejscach prześwietlonych buk się odnawia tworząc zwartą „szczotkę" nalotu, a później podrostu. Po każdym roku nasiennym, w którym buk wytwarza niezliczoną masę bukwi, ogromne przestrzenie w starodrzewach bukowych zazieleniają się. Siewki buka znajdują w cieniu macierzystego drzewostanu korzystne warunki do dalszego rozwoju. Uboga buczyna Bogata rzeźba obszarów pobrzeża sprzyja rozwojowi zboczowych postaci buczyny. Na krawędziach licznych tu dolin, a zwłaszcza najwyraźniej zaznaczającej się w krajobrazie pradoliny Łeby-Redy oraz doliny, na dnie której znajduje się Jezioro Żarnowieckie, zachowały się na znacznych nieraz obszarach ubogie lasy bukowe zaliczane do zespołu Luzulo pilosae-Fagetum. Najczęstszym gatunkiem w ich runie jest śmiałek pogięty, tworzący czasem luźne, lecz rozległe łany. Dość liczna jest także kosmatka owłosiona - od jej łacińskiej nazwy Luzula pilosa pochodzi nazwa zespołu Luzulo pilosae-Fagetum. Na zboczach opadających do Jeziora Żarnowieckiego zaobserwować można bardzo interesujące zjawisko związane z wpływem wiatru na żyzność siedlisk. Jezioro Żarnowieckie wypełnia rynnę o przebiegu południkowym. Na obu zboczach tej rynny rośnie las bukowy. Zbocza na brzegu zachodnim, a więc wystawione ku wschodowi, są osłonięte przed uderzeniami silnych wiatrów zachodnich. Jesienne wichry zwiewają liście buka z płaskich wyniesień na zbocza znajdujące się w cieniu wiatru. Wśród obumierającego bogatego runa gromadzą się całe ich zwały. Rozkład takiej masy ściółki przyczynia się do użyźniania zboczy. Powstają tu gleby brunatne, na których rozwija się żyzna buczyna pomorska. Z przeciwległych zboczy o wystawie zachodniej liście są całkowicie zwiewane, czego następstwem jest silne ubożenie powierzchniowych warstw gleby. Dodatkowym czynnikiem degradującym są jesienne deszcze, nie hamowane przez zwarte korony drzew. Uderzają one prostopadle w pozbawione ściółki zbocza i niszczą strukturę gleby. Na zboczach tych rośnie uboga buczyna. Drzewa są tu znacznie niższe, a ich korony i pnie często zdeformowane przez wiatry. Drzewostan ubogiej buczyny daje znacznie mniejszą masę drewna niż drzewostan buczyny pomorskiej, rozwijającej się na zboczach zawietrznych.

Buczyna pomorska, nad morzem, przyroda, mikroklimat, nad morzem